سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین بعد از حدود ۵ سال مذاکره و پیگیری، بالاخره روز گذشته توسط وزرای خارجه دو کشور امضاء شد.
*** سابقه و تاریخچه سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین
به گزارش پژواک، وزرای خارجه ایران و چین در روز ۷ فروردین ۱۴۰۰ پس از دیدار و گفتگو در محل وزارت خارجه، سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین را امضا کردند.
این سند با عنوان برنامه رسمی همکاریهای جامع ایران و چین ثبت شده و حوزههای سیاسی، امنیتی، دفاعی، فرهنگی، کشاورزی، اقتصادی، علمی، جهانگردی، نفت و انرژی، زیرساختهای مخابراتی و فناوری ارتباطات، تجارت، بهداشت و سلامت و … را شامل میشود.
تاریخچه قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین به سفر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین در بهمن ماه سال ۹۴ به تهران باز میگردد که در نتیجه آن، دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن به اراده و عزم جدی دو طرف برای گسترش همکاریهای جامع ۲۵ ساله اشاره شده است.
رئیس جمهوری چین در حواشی این سفر در خصوص این توافق، اظهار داشت:
اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر درخصوص برنامهریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیدهایم و آماده گسترش و تعمیق همکاریها در بخشهای فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد ساز و کاری برای افزایش همکاریهای امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری میدانیم.
لازم به ذکر است، این همکاری راهبردی ۲۵ ساله در دیدار رئیس جمهور چین با رهبر معظم انقلاب نیز مطرح شد و ایشان تاکید کردند:
دولت و ملت ایران همواره به دنبال گسترش روابط با کشورهای مستقل و قابل اطمینان همچون چین بوده و هستند و بر همین اساس، توافق روسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمتآمیز است.
پس از دیدارها و مذاکرات انجام شده، وزارت امور خارجه ایران نسبت به تهیه نسخه پیشنویس (برنامه همکاری جامع) اقدام کرده و این پیشنویس را در شهریورماه سال ۱۳۹۸ به دولت چین تحویل داده است.
طرف چینی در بهار ۱۳۹۹، به صورت رسمی نظر خود را پیرامون پیشنویس پیشنهادی طرف ایرانی اعلام و هیئت دولت در تیرماه ۱۳۹۹، مجوز رسمی آغاز مذاکرات و امضای برنامه همکاری جامع را صادر کرد.
در نهایت فاز مذاکراتی برنامه همکاری جامع ایران و چین به پایان رسید و این سند طی سفر وانگ یی، وزیر خارجه چین به تهران در محل وزارت خارجه و به دست وزاری خارجه دو کشور امضا شد.
*** محورهای اصلی سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین
در رابطه با محورهای اصلی توافق ۲۵ ساله ایران و چین به طور کلی و با نگاهی جامع میتوان گفت، توافق ۲۵ ساله ایران و چین به ۳ محور اصلی تقسیم شده است.
در واقع موارد و بندهای ذکر شده در این سند در سه بعد، محور نظامی امنیتی، محور اقتصادی و محوریت فرهنگی خلاصه میشوند.
موارد مربوط به تقویت زیرساختهای دفاعی، مقابله با تروریسم و برگزاری مانورهای منظم نظامی به عنوان نمایش قدرت و همسوئی دو کشور به محوریت نظامی امنیتی این سند اشاره دارد.
محوریت اقتصادی که بخش گستردهای از این سند را شامل میشود بر به کارگیری ظرفیت مکمل اقتصادی دو کشور تاکید داشته و با هدف تامین بازارهای داخلی دو کشور و کشورهای ثالث، مواردی در حوزههای نفت، صنعت و معدن و حوزههای مرتبط با انرژی (نیرو، انرژیهای تجدیدپذیر و…) مبتنی بر دغدغههای توسعه ملی پایدار و زیستمحیطی مورد اشاره قرار گرفته است.
همچنین به منظور بهرهبرداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشور، در سند حاضر بر مشارکت موثر ایران در ایده یک کمربند، یک راه تاکید شده است و از اینرو همکاریهای همهجانبه در قالب این ابتکار با اولویت همکاری در حوزه زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جادهای بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت مورد تاکید قرار گرفته است.
شایان ذکر است، تسهیل همکاریهای مالی-بانکی، گمرکی، مقررات زدایی، اعطای تسهیلات منطق با قوانین در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تقویت همکاری و تجارت غیرنفتی با تمرکز بر دو حوزه کشاورزی و دانشبنیان مورد توجه قرار گرفته است.
در حوزه فرهنگی نیز بر ارتقای تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانهای، دانشگاهی، نهادهای مختلف غیردولتی فرهنگی، انجمنهای دوستی و سازمانهای مردمنهاد تاکید شده است.
همچنین سرمایهگذاری و کمک به تکمیل زیرساختهای لازم برای ارتقای همکاریهای فرهنگی از جمله در صنعت گردشگری در این برنامه مورد تاکید قرار گرفته است.
*** بندهای مهم سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین
تعدادی از بندهای مهم و برجسته این سند ۱۸ صفحهای به شرح زیر است:
۱- همکاری نظامی و امنیتی دوجانبه، تبادل تجربیات نظامی و رزمایش مشترک
۲- مشارکت در ایجاد و تجهیز مخازن ذخیره نفت، گاز و محصولات پتروشیمی دو طرف: عرضه پایدار نفت خام به چین، مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن ذخیرهسازی نفت و افزایش صادرات پتروشیمی به چین
۳- تشویق مشارکت شرکتهای چینی در سرمایهگذاری و تأمین مالی طرحهای برق، انرژی، آب و فاضلاب
۴- تکمیل راهآهن شرق غرب ایران، و ایجاد راهآهن زیارتی پاکستان، ایران، عراق و سوریه و همینطور راهآهن شمال به جنوب
۵- توسعه و ساخت فرودگاهها، خرید محصولات هوایی تولید مشترک ایران و چین
۶- توسعه سواحل مکران، توسعه بندر جاسک، تأسیس شهر صنعتی و ساخت پالایشگاه و صنایع پتروشیمی
۷- ساخت شهر هوشمند در مکران و تیس
۸- تشویق شرکتهای چینی به سرمایهگذاری در مناطق آزاد ایران از جمله قشم، اروند و ماکو
۹- توسعه بلندمدت جزایر منتخب با هدف گردشگری
۱۰- سرمایهگذاری بلندمدت چین در صنعت پالایشگاهی در بندر جاسک و ساخت بندر جاسک
۱۱- سرمایهگذاری بلند مدت در شهرک پتروشیمی چابهار
۱۲- ایجاد منطقه مشترک فرامرزی در کشور ثالث
۱۳- طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو؛ همکاری بین شرکتهای خودروساز ایران و چین به منظور انتقال فناوری و تولید مشترک برای عرضه در بازار دو کشور و کشورهای ثالث از طریق ایجاد چرخههای تولید
۱۴- تشویق سرمایهگذاری در بهرهبرداری از معادن مس، سنگ آهن، فولاد و صنایع آلیاژی
۱۵- توسعه مجتمعهای کشتیسازی و لوام خانگی
۱۶- سرمایهگذاری در خط ۱۰ متروی کلانشهر تهران
۱۷- مرمت و احیای بافتهای تاریخی
۱۸- همکاری سیاسی در مجامع، سازمانها و نهادهای منطقهای و بینالمللی
۱۹- تشویق به سرمایهگذاری در کشاورزی، شیلات و آبخیزداری
۲۰- سرمایهگذاری در حوزه آموزش و تبادل دانشجو
۲۱- سرمایهگذاری و توسعه بخش بهداشت و درمان
۲۲- همکاری در زمینه فناوری و ارتباطات راه دور، توسعه نسل پنجم ارتباطات از راه دور، پروژه مشترک توسعه و تقویت زیرساختهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، موتور جستجوگر، پست الکترونیک و پیامرسانهای اجتماعی.
*** جاده جدید ابریشم؛ یک کمربند، یک راه
یک کمربند، یک راه، طرحی بزرگ است که بر اساس آن قارههای آسیا، آفریقا و اروپا با شبکههای تجاری ریلی، زمینی و دریایی با یکدیگر مرتبط میشوند.
ایران یکی از کوتاهترین مسیرهای زمینی از سوی شرق به سمت اروپا و بالعکس است که بهترین مسیر دسترسی کشورهای آسیای میانه به آبهای آزاد به شمار میرود.
به باور کارشناسان اجرایی شدن کامل این طرح، میتواند تغییرات شگرفی را در ساختار تجاری دنیا به وجود آورد و از این رو، برخی از آن به عنوان پروژه قرن یاد کردهاند.
به نظر میرسد تکمیل و تداوم این طرح در بلندمدت منجر به تبدیل چین به قدرتی ژئواستراتژیک خواهد شد که چالشهای بسیاری برای آمریکا ایجاد میکند و همین موضوع موجب وارد آمدن هجمههای روانی از سوی رسانههای غربی شده است.
شایان ذکر است، اجرای پروژههای مرتبط با ابتکار یک کمربند، یک راه، علاوه بر این که اهداف چین را تأمین میکند، میتواند ایران را نیز به هاب منطقه تبدیل کرده و باعث انجام پروژههای زیرساختی شود.
در واقع ایران به عنوان یکی از مهمترین کشورهای مسیر جاده ابریشم جدید به دلیل موقعیت و گستره جرافیایی که کریدورهای اصلی این طرح را در بر میگیرد، میتواند نقش مهمی در تسریع اجرایی شدن آن ایفا کند.
ایران از نظر چین، عنصر مرکزی در کمربند اقتصادی جاده ابریشم است و موقعیت استراتژیک جغرافیایی آن، به ایران در برنامه چین جایگاه حیاتی بخشیده است.
ایران در کریدور آسیای مرکزی-چین به آسیای غربی قرار دارد.
این کریدور، یکی از محورهای اصلی جاده ابریشم است و از طریق قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه، استان سینکیانگ چین را به دریای مدیترانه متصل میکند.
ایران یکی از کشورهای محوری در ابتکار کمربند و راه است و پل ارتباطی با خاورمیانه یا حتی اروپا به شمار میآید.
جایگاه ژئوپلیتیکی ایران به عنوان پل ارتباطی شرق- غرب و شمال- جنوب، یکی از مهمترین ظرفیتهای آن تلقی میشود.
باید اذعان داشت که نقش ایران در محور امنیتی و انرژی خاورمیانه، کریدور اقتصادی شمال- جنوب، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ابتکار یک کمربند یک راه، بسیار پررنگ و حائز اهمیت است.
ویژگیهای ایران برای ایفای نقش در این پل ارتباطی را میتوان به شرح زیر عنوان کرد:
۱- موقعیت جرافیایی ایران در نقطه مرکزی و محوری کریدورهای ارتباطی
۲- نزدیکترین مسیر زمینی به بازار اروپا
۳- نقش مهم ایران برای تأمین ثبات و مبارزه با تروریسم و قاچاق در منطقه جهت تسهیل مبادلات
۴- ظرفیت گسترده ریلی ایران
۵- قدرت استراتژیک ایران به عنوان تنها کشور مستقل خاورمیانه در حوزه انرژی
۶- ظرفیت ایران برای تبدیل شدن به کانون و هاب انرژی
*** منافع چین در گروی منافع ایران
به گزارش پژواک، در پایان میتوان اینگونه جمعبندی کرد که امضای سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین و تلاش ایران برای حضور در منطقه اقتصادی اوراسیا، علیرغم تحریم و فشارهای حداکثری ایالات متحده آمریکا و رفاقت نیمه راه اروپاییها در برجام، میتواند نوید آیندهای روشن برای برون رفت از بحران فعلی اقتصادی و ارزآوری برای کشور دهد، البته به شرط آن که چین نیز رفیق نیمه راه ایران نباشد.
همچنین حضور منافع چینیها در خاک ایران به عنوان رقیب اصلی اقتصادی آمریکا و شراکت آنها در برخی صنایع و شرکتهای این کشور ضمن این که چین از سیاستهای معاملهگرایانه در منطقه (گسترش هم زمان روابط با چهار بازیگر کلیدی منطقه یعنی ایران، اسرائیل، ترکیه و عربستان) پیروی میکند میتواند موجب کاهش تنشهای امنیتی از سوی غربیها در منطقه شود، چرا که در صورت احداث کریدورهای مذکور، تهدید منافع ایران در این محدوده، تهدید منافع چینیها نیز محسوب میشود.
انتهای پیام///
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.